EPS در بورس چیست؟ و چگونه محاسبه می شود؟

EPS چیست؟

منظور از EPS، سود (زیان) خالص هر سهم است و مخفف عبارت Earn Per Share می‌باشد.

EPS زمانی که همه درآمدهای شرکت را، حاصل از فروش محصول یا ارائه خدمات، از همه هزینه‌های آن کسر می‌کنیم و سپس تقسیم آن بر تعداد سهام شرکت، به دست می‌آید.

EPS، معیاری بنیادین در مورد میزان سودآوری شرکت است و به این سوال پاسخ می‌دهد که: سود هر سهم از شرکت، چه‌قدر است؟ به یاد داشته باشید که میزان سود (زیان) هر سهم، یکی از مهم‌ترین مواردی است که هنگام سرمایه‌گذاری در یک شرکت، باید به آن توجه کنیم.

 

اگر قصد سرمایه‌گذاری در بازار بورس را دارید، برای شروع موفق، مقاله زیر را بخوانید.

آموزش بورس رایگان از صفر + فیلم آموزشی گام به گام

 

کاربرد EPS در بورس

EPS، نه تنها در محاسبه وضعیت مالی فعلی شرکت کمک می‌کند، بلکه با استفاده از آن می‌توانیم عملکرد گذشته شرکت را هم بررسی کنیم.

برای مثال، شرکتی که سود هر سهم آن هر سال رو به افزایش است، گزینه قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری است؛ اما شرکت‌هایی که EPS منظمی ندارند، معمولا توسط سرمایه‌گذاران انتخاب نمی‌شوند.

یک راه برای این که EPS کاربرد بیشتری برای ما داشته باشد، مقایسه آن در سال‌های مالی مختلف، با یکدیگر است.

برای مثال اگر سود هر سهم در سال ۹۹، ۳۰۰ تومان باشد و در سال‌های ۹۷ و ۹۸ به ترتیب ۲۰۰ و ۲۵۰ تومان باشد، نشان می‌دهد که شرکت سال به سال در حال رشد است. اما اگر میزان سود هر سهم نسبت به سال‌های گذشته کاهش پیدا کند، این نشانه خوبی نیست.

 

چگونه EPS شرکت های بورسی را مشاهده کنیم؟

مقدار EPS شرکت های بورسی را می‌توانیم در انتهای صورت سود و زیان با نام “سود (زیان) خالص هر سهم – ریال” مشاهده کنیم. این صورت مالی، در سایت کدال قابل مشاهده است.

 

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با سایت کدال و یادگیری آن، مقاله زیر را بخوانید.

کدال چیست؟ آموزش جامع استفاده از سایت کدال

 

تعدیل EPS

به افزایش یا کاهش سود هر سهم شرکت در مدت زمان مشخصی، تعدیل EPS می‌گوییم. برای مثال، سود ۳ ماهه اول سال ۹۸ را با سود ۳ ماهه اول سال ۹۹ مقایسه می‌کنیم.

برای محاسبه میزان تعدیل، EPS سال جدید را از EPS سال قبل کسر کرده و به EPS سال قبل تقسیم می‌کنیم.

• اگر سود شرکتی در بازه زمانی مشخصی افزایش یابد، می‌گوییم تعدیل مثبت رخ داده است.

– ۳ ماهه اول سال ۹۸: ۱۰۰ تومان

– ۳ ماهه اول سال ۹۹: ۱۵۰ تومان

در این شرکت، تعدیل + ۵۰ درصدی رخ داده است (۱۰۰ / ۱۰۰ – ۱۵۰).

• اگر سود شرکتی در بازه زمانی مشخصی کاهش یابد، می‌گوییم تعدیل منفی رخ داده است.

– ۳ ماهه اول سال ۹۸: ۱۰۰ تومان

– ۳ ماهه اول سال ۹۹: ۵۰ تومان

در این شرکت، تعدیل – ۵۰ درصدی رخ داده است.

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

 

افزایش سرمایه چه تاثیری بر EPS دارد؟

به همان اندازه که شرکت افزایش سرمایه می‌دهد، به همان اندازه هم EPS کاهش می‌یابد.

برای مثال اگر پیش از افزایش سرمایه درآمد هر سهم شرکت ۲۰۰ تومان باشد، با افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی، EPS شرکت به ۱۰۰ تومان کاهش می‌یابد.

ما از شما یک سوال داریم:

تصور کنید در سال مالی ۹۸، EPS شرکت ما ۵۰ تومان بوده است. در سال مالی ۹۹، افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی و ۳۰% افزایش EPS داشته‌ایم. تعدیل سود هر سهم در شرکت ما چند درصد خواهد بود؟

حتما می‌گویید ۵۰ تومان را با ۳۰% جمع کرده و EPS در سال ۹۹، ۶۵ تومان می‌شود.

ما به شما می‌گوییم که پاسخ شما اشتباه است! چون شما افزایش سرمایه را درنظر نگرفته‌اید!

زمانی که شرکت ما افزایش سرمایه دارد، باید درصد افزایش سرمایه را با میزان EPS بدون افزایش سرمایه جمع کنیم (۶۵ + ۱۰۰%). یعنی میزان سود هر سهم در سال ۹۹ با افزایش سرمایه، ۱۳۰ تومان و درصد تعدیل آن ۱۶۰% خواهد بود.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

افزایش سرمایه و تاثیر آن بر قیمت سهام

خواندن مطلب

 

EPS منفی نشانه چیست؟

زمانی که EPS شرکتی منفی باشد، به این معناست که شرکت ضرر داشته است (زیان هر سهم). از آن‌جایی که شرکت‌ها همیشه سود ندارند و گاهی هم ضرر می‌کنند، زمانی که درآمد شرکت منفی باشد، درنتیجه، EPS آن هم منفی می‌شود. EPS منفی، به ما می‌گوید که در ازای هر سهم، چه‌قدر ضرر می‌کنیم. به EPS منفی، زیان خالص هر سهم هم می‌گوییم.

برای مثال اگر شرکتی ۵۰ میلیون تومان ضرر کند و ۱ میلیون سهم داشته باشد، EPS آن منفی ۵۰ تومان خواهد بود و به این معناست که به ازای هر سهم، ۵۰ تومان ضرر خواهیم کرد.

• شرکت‌هایی مانند شرکت‌های بیوتکنولوژی، ممکن است سال‌های زیادی EPS منفی داشته باشند، تا زمانی که شرکت بتواند محصول یا محصولات خوبی را بسازد که موجب رشد شرکت شود.
• استارتاپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا هم برای فروش قابل توجه و سودآوری به زمان نیاز دارند. اگر این شرکت‌ها در حال کاهش EPS منفی خود بوده و به سمت EPS مثبت حرکت کنند، این نشانه خوبی برای آن‌هاست.

بنابراین، همیشه نمی‌توانیم از یک EPS منفی بترسیم.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

دریافت سود مجمع در بورس

خواندن مطلب

تاثیر EPS بر قیمت سهام

میزان EPS، رابطه مستقیمی با قیمت سهم دارد.

در مثال قبلی که شرکت مورد نظر ما EPS آن منفی ۵۰ بود، ما که سهامداران این شرکت باشیم، ضرر سهم را پرداخت می‌کنیم!

چگونه؟

با کاهش ارزش سهم که از طریق کاهش ارزش شرکت ایجاد شده است.

همچنین اگر شرکتی EPS مثبت و رو به رشدی داشته باشد، می‌تواند موجب افزایش قیمت سهام آن شود.

البته چگونگی افزایش این نسبت مالی هم مهم است، که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم.

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

 

فرمول EPS

برای محاسبه EPS:

• کل هزینه‌های شرکت را از کل درآمدهای آن کسر می‌کنیم (سود خالص). سپس، حاصل آن را بر تعداد سهام شرکت تقسیم می‌کنیم.

برای مثال تصور کنید شرکتی در سال ۱۳۹۹، ۱ میلیارد تومان درآمد داشته است. کل هزینه‌های آن ۵۰۰ میلیون تومان بوده است. بنابراین، سود خالص شرکت ۵۰۰ میلیون تومان می‌شود. اگر این شرکت ۵۰۰ هزار سهم داشته باشد، EPS آن ۱۰۰۰ تومان خواهد بود.

 

محاسبه EPS به روش TTM

شاید شما هم در صفحه نماد شرکت‌های بورسی این جمله را دیده باشید: ” EPS بر مبنای سود و زیان ۱۲ ماهه اخیر (TTM) محاسبه شده است.”  TTM در اینجا به چه معناست؟

زمانی که EPS شرکت براساس بازه زمانی ۱۲ ماه محاسبه می‌شود، به آن TTM می‌گوییم. این EPS، به طور کامل براساس ارقام سال قبل محاسبه می‌شود. TTM، مخفف Trailing Twelve Month است.

برای مشاهده EPS برمبنای TTM، می‌توانیم به صفحه نماد شرکت در سایت www.tsetmc.com مراجعه کنیم.

 

برای آشنایی با بخش‌های مختلف سایت TSETMC، مقاله زیر را بخوانید.

آموزش تابلوخوانی رایگان در بورس

 

انواع EPS در بورس

EPS در بورس را می‌توانیم به ۲ دسته تقسیم کنیم:

• پیش‌بینی‌شده
• تحقق‌یافته

پیش بینی شده

معمولا در ابتدای سال مالی، درآمد هر سهم را پیش‌بینی می‌کنند. این پیش‌بینی، براساس ارقام برآوردشده انجام می‌شود. اگر مقدار تحقق‌یافته شرکت بیش از مقدار پیش‌بین‌شده باشد، این نشانه خوبی است و اگر کمتر باشد، نشانه خوبی نیست.

EPS پیش‌بینی‌شده را معمولا واحد مالی شرکت در ابتدای سال مالی یا در یک بازه زمانی دیگر، تخمین می‌زند. شرکت‌ها معمولا EPS پیش‌بینی‌شده را محتاطانه ارائه می‌کنند؛ زیرا سازمان بورس، نسبت به تحقق آن حساس است. بنابراین، معمولا EPS پیش‌بینی‌شده، تحقق می‌یابد.

تحقق یافته

در پایان سال مالی، بررسی می‌شود که آیا EPS پیش‌بینی شده در ابتدای سال مالی تحقق یافته است یا خیر.

• زمانی که EPS تحقق‌یافته بیشتر از EPS پیش‌بینی‌شده باشد، ممکن است این رویداد، به علت طرح توسعه‌ای جدید شرکت باشد.
• زمانی که EPS تحقق‌یافته کمتر از EPS پیش‌بینی‌شده باشد، ممکن است این رویداد، به علت رکود اقتصادی باشد.

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

 

EPS بالا خوب است یا بد؟

مقدار EPS بالا خوب است؛ اما مسئله مهم این است که این مقدار را از چه طریقی به دست می‌آید.

 

بهترین سهام از نظر EPS

بهترین سهام از نظر EPS، سهامی است که درآمد خود را از طریق سود عملیاتی به دست آورد.

منظور از سود عملیاتی، سودی است که از فعالیت‌های اصلی شرکت به دست می‌آید و پس از یک بار، به پایان نمی‌رسد.

برای مثال شرکتی که فعالیت اصلی آن تولید لبنیات است، سودی را که از این طریق به دست می‌آورد، سود عملیاتی می‌گوییم. اما اگر شرکت زمینی داشته باشد و آن را بفروشد، سود حاصل از این فعالیت، غیرعملیاتی خواهد بود؛ زیرا دیگر هیچ‌وقت نمی‌تواند از آن سود کسب کند. در حالی که تا زمانی که شرکت پابرجاست، از فروش محصولات لبنی سود کسب می‌کند.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

تحلیل بنیادی + آموزش مهم‌ترین مفاهیم مالی آن

خواندن مطلب

 

صورت های مالی در تحلیل EPS

بهتر است برای مقایسه عملکرد عملیاتی شرکت، صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای (۶،۳ و ۹ ماهه) هر دوره را با صورت مالی میان‌دوره‌ای مشابه آن در سال گذشته، مقایسه کنیم. برای مثال صورت مالی ۳ ماهه اول سال ۹۸ را با صورت مالی ۳ ماهه اول سال ۹۹ مقایسه کنیم.

پس از مقایسه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای، صورت‌های مالی یک سال مالی را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم. برای مثال: صورت مالی سال مالی منتهی به ۱۳۹۸/۱۲/۲۹ را با صورت مالی سال مالی منتهی به ۱۳۹۹/۱۲/۲۹٫

اگر در مقایسه صورت مالی شرکت افزایش یا کاهش کلانی را مشاهده کردید، حتما به دنبال علت آن باشید.

صورت سود و زیان، عملکرد مالی شرکت را طی یک دوره مالی، که معمولا یک سال است، نشان می‌دهد. میزان درآمد، هزینه‌ها و سود یا زیان احتمالی را نشان می‌دهد. با بررسی بخش‌های مختلفی که در این صورت مالی وجود دارد، می‌خواهیم به این نتیجه برسیم که آیا شرکت در آینده برای ما سودآور خواهد بود یا خیر.

 

سود خالص و ناخالص در تحلیل EPS

دو معیاری که در تحلیل EPS به ما کمک می‌کنند، سود خالص و ناخالص هستند. با استفاده از این دو معیار، می‌توانیم بهتر و در زمان کمتر سود خود را تخمین بزنیم و زمان کمتری صرف کنیم. اگر از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنید، تحلیل سود خالص و ناخالص در کنار EPS، گزینه مناسبی برای شماست.

هرگونه افزایش یا کاهش در موارد زیر، می‌تواند میزان حاشیه سود خالص یا ناخالص را تغییر دهد:

• مقدار درآمدهای عملیاتی
• مقدار بهای تمام شده کالا

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی

سود ناخالص

در سود (زیان) ناخالص، بهای تمام شده کالای فروش رفته را از هزینه تمام شده کالای فروش رفته کسر می‌کنیم. به عبارت دیگر، زمانی که درآمدهای عملیاتی شرکت را از بهای تمام شده فروش محصول یا ارائه خدمات کسر می‌کنیم، سود (زیان) ناخالص را محاسبه کرده‌ایم.

برای مثال اگر محصولی که تولید می‌کنیم با قیمت ۳۰۰۰ تومان فروخته شود و هزینه تولید آن ۲۴۰۰ تومان باشد، سود ناخالص آن ۶۰۰ تومان خواهد بود.

بهای تمام شده کالا یا خدمات – درآمدهای عملیاتی شرکت =سود (زیان) ناخالص

برای مثال تصور کنید شرکتی که محصولات لبنی تولید می‌کند، در سال ۹۹، ۱۰ میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته است. اگر بهای تمام شده فروش محصول را که ۶ میلیارد تومان است کسر کنیم، سود ناخالص این شرکت، ۴ میلیارد تومان خواهد بود. حال اگر سود ناخالص این شرکت در سال ۹۸، ۳ میلیارد تومان بوده باشد، می‌گوییم این شرکت، در سال ۹۹، نسبت به سال گذشته، حدود ۳۳% افزایش سود ناخالص داشته است.

حاشیه سود ناخالص

زمانی که سود ناخالص را بر درآمدهای عملیاتی شرکت تقسیم می‌کنیم، حاشیه سود ناخالص به دست می‌آید.

برای مثال اگر سود ناخالص ما ۶۰۰ تومان و درآمد عملیاتی محصول ما ۳۰۰۰ تومان باشد، حاشیه سود ناخالص ما ۲۰% خواهد بود.

اگر بخواهیم حاشیه سود ناخالص را معنی کنیم، می‌توانیم بگوییم در این مثال، از هر ۱۰۰ تومانی که شرکت فروش می‌کند، ۲۰ تومان آن سود ناخالص شرکت خواهد بود. به عبارت دیگر، شرکت از درآمدهای عملیاتی خود، ۲۰% سود ناخالص کسب می‌کند.

افزایش میزان حاشیه سود ناخالص، نشان می‌دهد که شرکت از لحاظ عملیاتی، رو به پیشرفت است.

سود خالص

منظور از سود خالص، سودی است که از طریق کسر کل درآمدهای شرکت، از کل هزینه‌های آن به دست می‌آید. این هزینه‌ها علاوه‌بر هزینه تولید کالا یا ارائه خدمات، هزینه‌هایی مانند مالیات را هم شامل می‌شوند. برای مثال اگر شرکتی در سال ۹۸ مبلغ ۱ میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته باشد و کل هزینه‌های آن با محاسبه مالیات و سایر هزینه‌ها ۶۰۰ میلیون تومان باشد، سود خالص آن ۴۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

حاشیه سود خالص

حاشیه سود خالص، از تقسیم سود خالص بر درآمدهای عملیاتی شرکت به دست می‌آید.

در مثال بالا، از تقسیم ۴۰۰ میلیون تومان بر ۱ میلیارد تومان، حاشیه سود خالص شرکت، ۴۰% خواهد بود.

حاشیه سود خالص بهتر است یا ناخالص؟

حاشیه سود خالص، بهتر است؛ زیرا روند پیشرفت یا پسرفت شرکت را در عملکرد عملیاتی آن، بهتر نشان می‌دهد. البته، نباید تنها حاشیه سود خالص را به عنوان معیار اصلی تحلیل خود در نظر بگیریم؛ بلکه، باید از سایر معیارهای مالی هم استفاده کنیم.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

حق تقدم چیست؟ چگونه از آن استفاده کنیم؟

خواندن مطلب

 

چگونه بهترین EPS را انتخاب کنیم؟

برای این که بتوانیم بهترین EPS را انتخاب کنیم، باید ۳ چیز را بررسی کنیم:

۱٫ مقادیر گذشته EPS

مقدار EPS را در سال‌های گذشته بررسی کرده و آن‌ها را با یکدیگر مقاسه می‌کنیم. اگر این مقدار هر سال نسبت به سال قبلی خود افزایش یابد، به معنی رشد خوب شرکت بوده و نشانه خوبی است. اگر نسبت به سال‌های گذشته مقدار آن کاهش یابد، نشانه خوبی نیست. اما نباید فقط به همین کار بسنده کنیم. دلایل کاهش مقدار آن را بررسی می‌کنیم؛ زیرا ممکن است دلیل خاصی برای آن وجود داشته باشد. هنگامی که مقدار EPS در طی سال‌های اخیر کاهش پیدا می‌کند، شرکت، دلایل خود را برای این اتفاق ارائه می‌دهد. این که دلایل شرکت برای ما منطقی باشد و آن را بپذیریم و در آن شرکت سرمایه‌گذاری کنیم یا نه، به خود ما بستگی دارد.

۲٫ مقایسه با سایر شرکت های موجود در صنعت

مقایسه نسبت EPS شرکت با سایر شرکت‌های هم‌گروه، روش بسیار مفیدی است. این کار را حتی برای سایر نسبت‌های مالی هم می‌توانیم انجام دهیم. دلیل فایده این کار این است که شرکت‌های متعلق به یک صنعت، عوامل اقتصادی کلان مانند، عوامل سیاسی، جمعیت‌شناختی، اقتصادی و … یکسانی را تجربه می‌کنند. برای مثال اگر EPS شرکتی ۱۰۰۰ تومان باشد و EPS شرکت‌های متعلق به گروه آن صنعت ۸۰۰ تومان باشد، می‌توانیم بگوییم که در این معیار، شرکت موردنظر ما نمره خوبی گرفته است.

۳٫ نسبت P/E

در زمان تحلیل مالی شرکت، تلاش می‌کنیم تا بررسی کنیم آیا سهام ارزش خرید دارد یا نه. EPS، در این بررسی به ما کمک نمی‌کند. برای این کار، دست به دامن نسبت P/E می‌شویم! به این دلیل که EPS، به ما نمی‌گوید که آیا سهام ارزش خرید دارد یا نه.

نسبت P/E، سود هر سهم را به قیمت بازاری آن مرتبط می‌کند و از این طریق، در بررسی میزان ارزش سهم، به ما کمک می‌کند. EPS بدون در نظرگرفتن نسبت P/E، چیز زیادی به ما نمی‌گوید.

پیشنهاد دانشیار آی تی به شما

آشنایی با بهترین عدد P/E در بورس

خواندن مطلب

 

معایب EPS

۱٫ جریان وجوه نقد (Cash Flow) که توانایی شرکت را در پرداخت بدهی‌های خود نشان می‌دهد، در محاسبه EPS، وجود ندارد.

به این معنا که ممکن است شرکت EPS بالایی داشته باشد اما Cash Flow آن پایین باشد. بنابراین، قبل از تصمیم‌گیری نهایی درمورد انتخاب یک شرکت برای سرمایه‌گذاری، باید سایر عوامل مهم را هم بررسی کنیم، تا بتوانیم به قضاوت درستی نسبت به وضعیت کلی شرکت، میزان سوددهی و عملکرد شرکت در بازار برسیم.

۲٫ EPS، فقط تکه کوچکی از پازل تحلیل مالی شرکت را تشکیل می‌دهد و نمی‌تواند اطلاعات جامعی در اختیار ما قرار دهد.

در اینجا، نگاهی به صورت سود و زیان، می‌تواند برای درک هزینه‌های شرکت و چگونگی مدیریت هزینه‌ها به ما کمک کند.

 

جمع بندی

در این مقاله آموختیم که EPS،

• به سود هر سهم از سهام شرکت گفته می‌شود.
• بهتر است از طریق درآمد عملیاتی کسب شود.
• بهتر است آن را در کنار سایر نسبت‌های مالی بررسی کنیم.

 

سخن آخر

ممکن است در ذهن شما هنوز هم سوالی وجود داشته باشد. شما می‌توانید سوال‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها مطرح کنید. آقای مرتضی علی‌یاری از مدرس‌های قدیمی و برجسته دانشیار آی تی، به سوال شما پاسخ می‌دهند.

دوره‌های مرتبط در دانشیار آی تی